اقتباس از روزنامه شرق
موضوع دفع فضولات هنگامى مورد توجه واقع شد كه انسان به صورت اجتماعات به هم پيوسته و در يك مكان زندگى مشترك خود را آغاز كرد. با توجه به اين مسئله اولين بار جمع آورى استخوان هاى شكار، وسايل و افزار شكسته شده در يك محل به مرحله ظهور پيوست.جمع آورى فاضلاب و زباله ها زمانى انجام گرفت كه طايفه هاى مختلف انسانى به هم پيوسته و از صورت چادرنشينى تغيير زندگى دادند.مطالعات انجام شده شاهد آن است كه محل دفن زباله هاى شهر اورشليم قديم در دره Kidnan قرار داشته است. در آن زمان مواد آلى زباله شهر به كود تبديل شده و مواد غير آلى سوزانده مى شده است. اين شهر در آن هنگام داراى كانال كشى فاضلاب بوده به طورى كه شاه داود كه براى جنگ به اورشليم آمده بود افراد خود را به وسيله اين كانال وارد شهر كرده و شهر را تصرف كرد و طبق اسناد باستانى، خيابان هاى شهر اورشليم روزانه به وسيله ساكنين هر خيابان تميز مى شد به طورى كه اين شهر در زمان خويش از نظر نظافت منحصر به فرد بوده است.در تمدن هند نيز از ۶۵۰۰ سال قبل از ميلاد دفع فضولات مورد توجه بوده و چينى ها در بيش از ۳۰۰۰ سال قبل راجع به مواد هوموسى و استفاده از كمپوست در كشاورزى قوانينى داشته اند.در اوايل دوران اسلامى، مقرراتى براى عبور و مرور حيوانات و وسايل نقليه در اماكن عمومى و بازار ها وجود داشت كه براى جلوگيرى از ايجاد گرد وخاك وضع شده بود. كم كم با رشد جمعيت و توسعه شهر ها خصوصاً در اروپا به مسئله زباله و دفع بهداشتى آن اهميت داده شد. در سال ۱۴۷۳ كشور هلند كه در آن زمان مقام اول را در نظافت شهرى داشت آشغال دان هاى ويژه اى در نقاط مختلف شهر آمستردام برپا كرد. اولين وسيله و يا كاميون حمل زباله و فضولات انسانى در ۱۷۵۰ ميلادى به وسيله Pierre Quteqaine به نمايش گذارده شد. در همان زمان كاميونى با تجهيزات بهتر از نظر حمل فضولات انسانى در دانشگاه Salamanc مادريد به نمايش گذاشته شد. در سال ۱۸۷۶ اولين زباله سوز به علت اشكالاتى كه در دفن زباله در انگلستان توليد مى شد در آن كشور ها به وجود آمد و كم كم از انرژى حرارتى توليد شده از زباله استفاده هاى بسيارى به عمل آمد. اهميت دفع بهداشتى زباله ها موقعى بر همه روشن خواهد شد كه خطرات ناشى از آنها به خوبى شناخته شوند. زباله ها نه فقط باعث توليد بيمارى، تعفن و زشتى مناظر مى گردند بلكه مى توانند به وسيله آلوده كردن خاك، آب و هوا خسارت فراوانى را به بار آورند. به همان اندازه كه تركيبات زباله ها مختلف است خطرات ناشى از مواد تشكيل دهنده آنها نيز مى توانند متفاوت باشند. لذا جمع آورى، حمل ونقل و دفع اين مواد بايستى به طريقى باشد كه تاثير خطرات ناشى از آنها در سلامتى انسان به حداقل ممكنه كاهش يابد.آثار سوء ناشى از زائدات و پس مانده هاى جامد، مديريت بخش شهرى جوامع امروزى را بر آن داشته تا با روى آوردن به سيستم هاى نوين مديريتى و از آن جمله سيستم هاى مديريت مواد زائد جامد، همواره در پى راهكار هاى مناسب جهت تقليل آثار سوء ناشى از اين گونه مواد باشند.يكى از اين شيوه ها جلوگيرى از توليد زائدات و در مرحله بعدى بازيافت زائدات توليدى بوده است. در ايران بازيافت مواد قدمتى طولانى داشته و به بخشى از فرهنگ جامعه ما تبديل شده است از طرف ديگر با توجه به معضلات و مشكلات زيست محيطى توليد زباله سازمان ها و مراكز مختلف تلاش كرده اند اين بخش از فرهنگ جامعه را گسترده تر و عميق تر نمايند به نحوى كه به ساير مواد نيز تعميم داده شود. از طرف ديگر مشكلات اقتصادى، كمبود منابع طبيعى و افزايش جمعيت نيز باعث شده روند توجه به مسائل بازيافت در تمامى كشور ها سرعت بيشترى به خود بگيرد.در ايران براى بازيافت كاغذ، اولين كارخانه در سال ۱۳۱۳ در كرج و دومين آن در سال ۱۳۳۵ تحت عنوان مقوا سازى شرق در تهران و سومين آن در كهريزك در سال ۱۳۳۶ تاسيس شد.براى بازيافت مواد آلى و تهيه كود آلى يا كمپوست، چينى ها از جمله مللى بودند كه حدود ۴۰۰۰ سال قبل از مواد زائد گياهى و انسانى كود مناسبى تهيه كرده و آن را براى حاصلخيزى خاك مورد استفاده قرار مى دادند و از آن به بعد مسئله استفاده از مواد زائد يك كار اساسى زراعت در كشور هاى مختلف محسوب شد.در ايران استفاده از مواد زائد گياهى و انسانى از روزگاران گذشته براى كشاورزان و روستا ها بسيار معمول بوده است. از اين ميان كشاورزان يزدى و اصفهانى بر ارزش فوق العاده اين مواد در افزايش محصولات كشاورزى كاملاً آگاه بودند. فضولات روستايى كه در اصل مواد متشكله از مدفوع انسانى، حيوانى و مواد زائد گياهى است، همراه با آب و خاك و هوا ۴ اصل اساسى كشاورزى را در روستا هاى ايران تشكيل مى دهند.امروزه وسيع ترين عمليات تهيه كمپوست در اروپا، در كشور هلند انجام مى گيرد كه ۲۵ درصد كل زباله هاى شهرى آن كشور جهت تهيه كمپوست استفاده مى شود.در شهر هاى هند تا سال ۱۹۸۳ ، ۹ طرح تهيه كمپوست از زباله هاى شهرى به مرحله بهره بردارى رسيده است. در آمريكا اولين كارخانه كمپوست در سال ۱۹۸۶ به ظرفيت ۲۰ تن در روز تاسيس شد.كارخانه كود گياهى تهران در سال ۱۳۵۱ تاسيس شد.كارخانه كمپوست اصفهان در سال ۱۳۴۸ با ظرفيت روزانه يكصد تن مورد بهره بردارى قرار گرفت كه به خاطر عدم رعايت موازين بهداشتى و استقرار آن در محدوده شهرى تعطيل گرديد ولى كارخانه كمپوست جديدى در اصفهان در سال ۱۳۶۸ تاسيس شد كه هم اكنون مورد بهره بردارى قرار گرفته است. كارخانه كمپوست در شهر هاى مشهد، كرج و تبريز در حال تاسيس است كه كارخانه كمپوست مشهد به بهره بردارى رسيده است. سه كارخانه كمپوست در شهر هاى گرگان، بابل و نشتارود در دست طراحى و احداث است.در سال ۱۳۶۱- ۱۳۶۰ در شهر همدان با همكارى شهردارى و دانشگاه بوعلى اقدام به تهيه كمپوست از فضولات كشتار گاه، برگ هاى درختان و پس مانده هاى گياهى با روش حوضچه اى شد كه طى اين عمليات بررسى جنبه هاى بهداشتى و كشاورزى كود حاصله نيز انجام گرفته است.در سال ۱۳۶۸ يكسرى مطالعات، در ارتباط با تهيه كمپوست از مخلوط زباله هاى شهرى و كشتار گاه در شهر سمنان توسط دانشگاه تهران انجام شده كه طى اين مطالعه خصوصيات كمپوست توليدى از اين روش مشخص شده و مورد ارزيابى اقتصادى قرار گرفته است.طرح و احداث كارخانه كمپوست كهريزك در سال ۱۳۷۲ با دو واحد ۱۰۰۰ تنى در يك مجموعه در دستور كار شهردارى تهران قرار گرفت. اين كارخانه علاوه بر توليد كمپوست روزانه مى تواند حدود ۳۰ تن اقلامى از قبيل كاغذ، مقوا، پلاستيك ها و انواع مصنوعات فلزى را جداسازى و آماده بازيافت كند.ضرورت بازيافت زمانى بيشتر مشخص مى شود كه بدانيم:- براى توليد يك تن كاغذ جديد، بايد ۱۵ درخت تنومند را قطع كنيم.- اگر از كاغذ باطله دوباره كاغذ تهيه كنيم در مصرف آب ۹۰ درصد، انرژى ۵۰ درصد سود برده و در كنترل آلودگى هوا ۷۵ درصد موفقيت كسب مى كنيم.• لاستيك و پلاستيكانرژى اى كه براى توليد يك پوند لاستيك تازه لازم است در حدود ۱۵۷۰۰ BTU است در حالى كه استفاده مجدد از لاستيك فقط ۴۶۰۰ BTU انرژى نياز دارد كه در حدود ۷۱ درصد صرفه جويى در مصرف انرژى است.- براى آنكه يك لاستيك تريلى ساخته شود در حدود نصف بشكه نفت خام مصرف مى شود.۲۴۰ سال طول مى كشد تا يك پاكت پلاستيكى تجزيه شود (صفحه ۱۰۹ كتاب آموزش بين المللى محيط زيست.)- براى تهيه يك كيلو شيشه از مواد اوليه ۱۶ هزار BTU انرژى لازم است.- براى بازسازى هر تن شيشه در مقايسه با تهيه آن از مواد خام در حدود ۱۲۰ ليتر نفت ذخيره مى شود.در جريان بازسازى شيشه ها نسبت به توليد شيشه نو، محيط زيست كمتر آلوده مى شود. براى مثال از آلودگى هوا ۲۰ درصد و از آلودگى منابع آب ۵۰ درصد كاسته مى شود.- هر قوطى مستعمل آ لومينيومى را كه دور مى ريزيد، در واقع مقدارى انرژى تلف كرده ايد كه معادل نصف حجم همان قوطى از مواد نفتى است.- مقدار انرژى كه تنها با بازسازى يك قوطى آلومينيومى ذخيره مى شود، مى تواند يك تلويزيون را به مدت ۳ ساعت روشن نگه دارد.در صورتى كه يك تن آلومينيوم از داخل زباله جداسازى شده مجدداً به مصرف رسد در ۴۰۰ تن سنگ معدن و ۷۰۰ كيلوگرم كك و قير صرفه جويى خواهد شد.مقدار انرژى لازم براى توليد قوطى جديد آلومينيومى ۱۹ برابر مقدار انرژى لازم براى استفاده مجدد آنها است.در حدود بيست درصد زباله خانگى شهر تهران از موادى تشكيل شده اند كه داراى ارزش اقتصادى هستند و در صورت تفكيك زباله ها و بازيافت آنها سالانه ۹۲۸۵۶ تن پلاستيك، ۵۲۲۳۱ تن شيشه، ۶۰۵۶۳ تن كاغذ و مقوا، ۲۵۱۴۸ تن انواع فلزات كه در زباله خانگى شهروندان تهرانى است بازيافت خواهد گرديد